Profilaktyka
Tak jak w każdej dziedzinie medycyny, tak i w stomatologii najważniejszą rolę w zapobieganiu chorób odgrywa profilaktyka.
Mity na temat próchnicy
Nie raz każdy z nas słyszał mity na temat próchnicy zębów:
„Może masz po prostu miękkie zęby.”
„Cukier jest przyczyną próchnicy.”
„Mycie zębów i stosowanie nitek dentystycznych zapobiegnie powstaniu próchnicy.”
„Wypełnienia (plomby) zatrzymają proces próchnicowy.”
„Nie można się zarazić próchnicą od kogoś innego.”
Jak niektóre z nich są częściowo oparte na faktach, tak niektóre z nich po prostu nie są zgodne z prawdą. Badania naukowe pokazują, że ubytki w zębach są spowodowane infekcją bakteryjną i brakiem równowagi znanej jako próchnica. Ten brak równowagi pojawia się, gdy czynniki ryzyka powstania choroby przewyższają czynniki chroniące zdrowie. Rozumiejąc przyczyny występowania braku równowagi w środowisku jamy ustnej i wprowadzając w nich zmiany, choroba może być pod kontrolą, a częstość występowania ubytków może być zmniejszona, a nawet całkowicie wyeliminowana.
Szala pokazuje jak zależność między czynnikami ryzyka i czynnikami obronnymi przyczynia się do ogólnego ryzyka rozwoju ubytków próchnicowych. Podejmując leczenie zgodnie z zasadami CariFree celem jest zabezpieczenie pacjenta odpowiednimi czynnikami obronnymi, które przeważą występujące u niego czynniki ryzyka.
Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia próchnicy?
Podstawowymi czynnikami ryzyka wystąpienia próchnicy są:
- płytka nazębna i kamień nazębny
- codzienne przyjmowanie leków
- suchość w jamie ustnej lub ograniczone wydzielanie śliny
- picie pomiędzy posiłkami płynów innych niż woda
- częste podjadanie między posiłkami
- obecność uzupełnień protetycznych lub aparatów ortodontycznych
- cukrzyca
- bulimia
- refluks żołądkowy
- zespół Sjogrena
- radioterapia w zakresie głowy i szyi
- palenie papierosów
- przyjmowanie używek i/lub narkotyków
Jakie są czynniki obronne, które możemy wykorzystać w zwalczaniu próchnicy?
Podstawowymi czynnikami obronnymi są:
- ocena czynników ryzyka wystąpienia próchnicy
- modyfikacja czynników ryzyka wystąpienia próchnicy
- odpowiednio zbilansowana dieta
- odpowiednio i regularnie przeprowadzane zabiegi higieniczne
- stosowanie preparatów zawierających w swym składzie czynniki antybakteryjne, xylitol, fluor oraz opatentowany czynnik Patent-pending pH+ podwyższający pH w jamie ustnej
- regularne wizyty kontrolne co 3 miesiące dla dzieci i co 6 miesięcy dla dorosłych połączone z badaniem za pomocą lasera diagnostycznego Diagnodent pen oraz z zabiegami profilaktycznymi polegającymi na usunięciu złogów nazębnych (płytki nazębnej, kamienia nazębnego oraz barwnych osadów)
Dlaczego jest to takie istotne?
Dlatego, że wieloletnie badania naukowe dowiodły, że prawdopodobieństwo wystąpienia nowych ubytków próchnicowych w ciągu zaledwie 1 roku zależy od tego, w jakiej grupie ryzyka (w oparciu o oszacowanie występujących u pacjenta czynników ryzyka) znalazł sie pacjent i waha się od 23,6% do 88%.
Złogi nazębne to lepkie osady tworzące się już od momentu pojawienia się w jamie ustnej zębów. Przyklejają się nie tylko do ich powierzchni, ale również do powierzchni wypełnień (plomb), do powierzchni różnych uzupełnień protetycznych (koron, mostów, protez wyjmowanych) oraz aparatów ortodontycznych. Jako pierwsza powstaje nabyta osłonka zębowa, na bazie której rozwija sie płytka nazębna, a ta w końcu przekształca się w kamień nazębny.
Nabyta osłonka zębowa
Jako pierwsza powstaje tzw. nabyta osłonka zębowa i to zaledwie po kilkudziesięciu sekundach po oczyszczeniu zębów. Z jednej strony, ze względu na zawarte w niej substancje, chroni ona szkliwo zębów (najbardziej zewnętrzną warstwę zęba) przed rozwojem próchnicy, z drugiej jednak strony stosunkowo szybko ulega pogrubieniu.
Płytka nazębna
Powstaje na bazie nabytej osłonki zębowej, kiedy to po około 12-24 godzinach zaczynają gromadzić się w niej bakterie, tworząc najpierw wczesną płytkę nazębną, a po 10-14 dniach dojrzałą płytkę nazębną. Zlokalizowana może być nad dziąsłem jako tzw. płytka nazębna naddziąsłowa lub / i pod dziąsłem jako tzw. poddziąsłowa płytka nazębna.
Po 2-3 tygodniach płytka powoduje powstawanie mikrouszkodzeń i porowatości na zębach oraz zapalenie przylegających do koron zębów dziąseł. Na tym etapie stan zapalny dziąseł jest jeszcze odwracalny i cofa się w ciągu kilku dni po gruntownym usunięciu płytki.
Kamień nazębny
W płytce nazębnej po około 2-3 dniach od chwili jej powstania odkładają się bardzo trudno rozpuszczalne minerały, stopniowo tworzą c jeszcze twardszy kamień nazębny o żółtym lub brązowawym kolorze. Proces przekształcenia płytki w kamień trwa około 2 tygodnie, różnie u różnych osób i zależy to między innymi od indywidualnych skłonności i od różnego składu śliny.
Dodatkowo sprzyja mu zła higiena – im grubsza warstwa osadu zalegającego na zębach, tym proces wapnienia płytki i powstawania kamienia przebiega intensywniej. Na ukszałtowanym już kamieniu, którego powierzchnia jest wyjątkowo porowata, nadal odkładają się skupiska bakterii, co prowadzi do powstawania kolejnych warstw płytki nazębnej.
Uformowany kamień nazębny jest mniej więcej taki twardy jak kamień kotłowy i przywiera do zębów tak mocno jak tamten do ścian kotła. Najwięcej powstaje go w sąsiedztwie ujść gruczołów ślinowych (produkujących ślinę): na powierzchni wewnętrznej (językowej) zębów przednich dolnych i na powierzchni zewnętrznej (policzkowej) zębów trzonowych górnych.
Szczególnie niebezpieczny jest kamień poddziąsłowy, ponieważ jak lodowiec wciska się wzdłuż korzenia w głąb dziąsła (tzw. kieszonki dziąsłowe) powodując niszczenie kości i specjalnych struktur utrzymujących ząb w zębodole. Doprowadza to do stopniowo zwiększającej się ruchomości zęba i w końcowym efekcie do jego utraty.
Barwne osady
Są bardzo nieestetycznymi złogami nazębnymi, pojawiającymi się często w wąskich przestrzeniach międzyzębowych, szczególnie między zębami przednimi dolnymi. Wyjątkowo trwałe są naloty z kawy i herbaty w postaci brązowoszarego osadu. Również nieładnym i niezwykle mocno przyczepiającym się osadem do powierzchni zębów są czarne jak smoła osady substancji smolistych u osób palących papierosy.